Hướng dẫn điều trị bệnh sán lá gan nhỏ ở chó mèo - Clonorchisiosis

Bệnh sán lá gan nhỏ do sán Clonorchis sinensis thuộc họ Opisthorchidae kí sinh ở nhiều loài động vật và cả con người. Bệnh phân bố chủ yếu ở phía Bắc Việt Nam.

Tổng quan về bệnh sán lá gan nhỏ 

• Sán trưởng thành chủ yếu ký sinh trong ống dẫn mật của mèo, chó, người và động vật ăn thịt khác; đôi khi chúng ký sinh trong ống dẫn tuyến tụy và ruột non.
• Những năm gần đây, bệnh gặp chủ yếu ở đồng bằng ven biển Bắc bộ và Bắc trung bộ, nơi mà cư dân có thói quen ăn gỏi cá sống.
• Ở những người ăn gỏi cá sống, tỷ lệ mắc bệnh cao hơn. Sán trưởng thành có thể sống tới 8 năm trong ống mật, nên tuổi vật chủ càng cao tỷ lệ nhiễm sán càng tăng.

Kén sán lá gan nhỏ trong thịt cá

Hình thể sán lá gan nhỏ ở động vật

Vòng đời sán lá gan nhỏ

• Sán trưởng thành ký sinh trong ống dẫn mật của người và động vặt ăn thịt khác, đẻ trứng.
• Trong trứng miracidium được hình thành và phát triển, trứng chứa miracidium theo phân ra ngoài môi trường.
• Nếu trứng rơi vào nước, các loài ốc nước ngọt nuốt phải trứng trở thành ký chủ trung gian của sán.
• Chỉ trong ruột của ký chủ trung gian, miracidium mới chui ra khỏi trứng.
• Ấu trùng chui vào xoang cơ thể ốc, tại đây nó phải triển qua nhiều giai đoạn trong vòng 2 tháng.
• Đến giai đoạn cuối cùng ấu trùng có đuôi, có mắt (Cercaria) rời khỏi ốc, tập trung xuống gần đáy của hồ nước, chuyển động theo kiểu trườn, khi phát hiện ra những xung động của cá ở gần, ấu trùng sẽ bơi theo hướng cá.
• Cercaria tiếp xúc với da cá, xâm nhập vào trong nó, rồi dịch chuyển vào mô cơ và cơ quan nội tạng. Tại đây chúng kết nang, trong vòng 6 tuần sẽ trở thành metasercaria có khả năng gây nhiễm.
• Metasercaria ở trong cá, chủ yếu bám ở mô cơ, mang, vây, thành ruột, trứng.
• Người, chó, mèo và các loài động vật ăn thịt khác khi ăn phải cá nhiễm metasercaria không nấu chín trở thành ký chủ cuối cùng.
• Trong ruột non của ký chủ cuối cùng, những dạng ấu trùng non của sán được giải phóng khỏi màng kén, qua ống dẫn mật chung, chui sâu vào các ống dẫn mật nhỏ hơn, tại đây chúng lớn lên và phát triển tới dạng trưởng thành (chín về sinh dục).

Vòng đời phát triển của bệnh sán lá gan nhỏ

Vỏ ốc - ký chủ trung gian mang mầm bệnh

Triệu chứng bệnh sán lá gan nhỏ ở chó

• Khi ký sinh ở ống dẫn mật, sán lá gan nhỏ gây ra kích thích cơ giới đối với niêm mạc của ống dẫn mật, dẫn đến viêm mạn tính ống dẫn mật, cuối cùng gây ra xơ gan.
• Sản phẩm trao đổi chất của sán gây ra nhiễm độc và dị ứng cho cơ thể vật chủ.
• Chó mắc bệnh với cường độ nhiễm lớn, có biểu hiện hoàng đản, rối loạn hoạt động dạ dày, ruột (táo bón xen kẽ tiêu chảy), giảm tính ngon miệng, con vật gầy còm – xơ xác, suy kiệt, sốt cao
• Sờ, nắn vùng gan, bệnh súc cảm nhận được sự đau, đôi khi thấy gan sưng.
• Bệnh kéo dài một vài tháng đến 2 - 3 năm.
• Khi nhiễm sán ở mức độ thấp, bệnh không biểu hiện những triệu chứng lâm sàng rõ rệt.
• Khi mổ khám xác bệnh súc chết, thấy rõ sự suy kiệt của chúng, mô liên kết dưới da có sắc thái vàng, tích nước trong xoang bụng.
• Gan sưng, chắc lại, rìa gan tù.
• Ống dẫn mật nhô lên dạng sợi trắng.
• Ỗng dẫn mật giãn rộng, với thành rất dày do tăng sinh mô liên kết, chứa đựng chất sền sệt màu vàng – xanh với khối lượng lớn dịch nhầy, trong có sán lá gan nhỏ trưởng thành.

Sán lá gan nhỏ

Chẩn đoán sán Clonorchis sinensis 

• Chẩn đoán bệnh sán lá gan nhỏ khi vật còn sống, cần dựa vào những dẫn liệu dịch tễ học, triệu chứng lâm sàng của bệnh và xét nghiệm phân tìm trứng sán.
• Trứng sán nhỏ, có màu ánh vàng với nắp đậy trên một cực và gò nhỏ trên cực khác.

Hình trứng sán lá gan nhỏ

Các biện pháp phòng bệnh sán lá gan nhỏ ở chó

• Từ bỏ thói quen ăn gỏi cá nước ngọt sống, các món cá rán, lẩu, hấp nên nấu chín hoàn toàn.
• Ở những vùng không an toàn về sán lá gan nhỏ không nên cho chó mèo ăn cá nước ngọt còn tươi sống, chỉ cho chúng ăn cá ở dạng đã được nấu chín.
• Điều trị triệt để cho người và động vật mắc bệnh.
• Quản lý chặt chẽ phân của người và động vật mắc bệnh, dùng các biện pháp hữu hiệu để diệt trứng sán (ủ phân sinh học, bể biogas).

=>>> Xem thêm : Biện pháp phòng bệnh sán dây, kén nước ở chó

Tẩy sán định kỳ cho chó mèo

Điều trị bệnh sán lá gan nhỏ ở chó

• Dùng một trong những phương pháp sau để tẩy sán cho chó.

• Hexochol: thuốc dạng phân tán li ti của hexachlorparaxilol, dùng liều 0.2g/1kg thể trọng.
• Polytrem: 0.15g/1kg thể trọng.
• Praziquanten: liều dùng 0.1g/1kg thể trọng.

• Các loại thuốc trên, trộn với thịt băm, cho ăn 1 lần.
• Khi nhiễm sán lá mức độ nặng cho uống Hexichol với liều chia nhỏ 0.1g/1kg thể trọng, uống 2 ngày liên tiếp.
• Tẩy sán cho những con chó cái có chửa, tiến hành không muộn hơn 1 tháng trước khi đẻ.
• Tẩy cho chó con sau 3 tháng tuổi.

Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về bệnh sán lá gan nhỏ ở chó mèo giúp người nuôi có thêm kiến thức và kinh nghiệm trong việc nhận biết và điều trị bệnh cho vật nuôi của mình. Tham khảo thêm nhiều bài viết tại happyvet.vn.